Vallar

Avtomobilin mühüm mexaniki hissələrindən biri də vallardır və onlar hərəkət sisteminin düzgün işləməsini təmin edən əsas detallar sayılır. Valların əsas vəzifəsi mühərrikdən ötürücü sistemlərə güc ötürmək və müxtəlif mexanizmlər arasında əlaqə yaratmaqdır. Bu detallar olmadan avtomobilin təkərləri dönməz, mühərrikin gücü isə lazımi şəkildə istifadə olunmazdı. Avtomobildə bir neçə növ val mövcuddur və hər biri özünəməxsus funksiyanı daşıyır. Vallar həmçinin avtomobilin sabit və balanslı hərəkət etməsi üçün böyük rol oynayır. Onların düzgün yağlanmaması və ya aşınması ciddi texniki problemlərə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən valların funksiyası, növləri və qulluq qaydaları haqqında məlumat sahibi olmaq hər bir sürücü üçün vacibdir. Aşağıda vallarla bağlı bütün detallara daha geniş şəkildə nəzər salacağıq.

Avtomobillərdə istifadə olunan valların növləri

Avtomobildə istifadə olunan vallar müxtəlif funksiyaları yerinə yetirərək hərəkət sisteminin əsas dayağını təşkil edir. Hər bir val növü özünəməxsus quruluşa malikdir və avtomobilin fərqli mexanizmlərində mühüm rol oynayır. Bu hissələrin düzgün işləməsi avtomobilin təhlükəsizliyini, sabitliyini və güc ötürmə prosesini təmin edir. Aşağıda ən çox istifadə olunan valların növlərinə nəzər salaq.

Kardon vallar

Kardon vallar mühərrikdən ötürülən fırlanma hərəkətini təkərlərə çatdırmaq üçün istifadə olunur. Bu detallar əsasən arxa ötürücülü avtomobillərdə mühüm rol oynayır. Kardon valın əsas üstünlüyü müxtəlif bucaqlarda güc ötürmə qabiliyyətinə malik olmasıdır. Əgər kardon val sıradan çıxarsa, avtomobilin hərəkəti qeyri-sabit ola bilər. Bu səbəbdən kardon vallar mütəmadi texniki baxıma ehtiyac duyur.

Eksantrik vallar

Eksantrik vallar mühərrikin klapanlarının açılıb-bağlanmasını idarə edən əsas hissələrdən biridir. Onların işi sayəsində mühərrikdə yanacaq və hava qarışığı vaxtında tənzimlənir. Eksantrik valların düzgün işləməməsi mühərrikin gücündə zəifləmə yarada bilər. Bu valların dəqiq işləməsi avtomobilin performansı üçün çox vacibdir. Eksantrik valda aşınma olduqda mühərrikdə səs və titrəyiş yaranır. Buna görə də eksantrik vallar daim nəzarətdə saxlanılmalıdır.

Krank vallar

Krank vallar mühərrikdəki silindrlərin hərəkətini fırlanma enerjisinə çevirən əsas detaldır. Onun vasitəsilə mühərrikin gücü ötürücü sistemlərə çatdırılır. Krank valların möhkəmliyi avtomobilin güc ötürmə prosesinə birbaşa təsir edir. Nasazlıq olduqda mühərrik qeyri-sabit işləyir və avtomobilin performansı zəifləyir. Krank valın düzgün yağlanması onun ömrünü xeyli uzadır.

Diferensial və ötürücü vallar

Diferensial və ötürücü vallar avtomobilin təkərlərinə fırlanma gücünü bərabər paylayan hissələrdir. Bu valların köməyi ilə avtomobil döngələrdə rahat və balanslı hərəkət edir. Diferensial val düzgün işləmədikdə təkərlərdə aşınma və sürüşmə baş verir. Ötürücü vallar isə mühərrik gücünü sürətlər qutusuna və daha sonra təkərlərə ötürür. Bu hissələrin sıradan çıxması avtomobilin hərəkətini tamamilə mümkünsüz edə bilər. Diferensial və ötürücü vallar avtomobilin sabitliyinin qorunmasında mühüm rol oynayır.

Valların sıradan çıxma əlamətləri

Avtomobilin valları zamanla aşınma və nasazlıqlar səbəbindən düzgün işləməyə bilər. Bu problemlər sürüş zamanı təhlükəsizlik riskləri və əlavə xərclər yarada bilər. Vallardakı nasazlıqlar əsasən səs, titrəyiş, qeyri-sabitlik və performans itkisi ilə özünü göstərir. Aşağıda valların sıradan çıxma əlamətlərinə daha ətraflı baxaq.

Səs və vibrasiya problemləri

Valların sıradan çıxmasının ən yayılmış əlamətlərindən biri səs və vibrasiyadır. Xüsusilə sürüş zamanı eşidilən gurultu və titrəyişlər kardon və ya krank valda problem olduğunu göstərə bilər. Bu hal avtomobilin idarəetməsini çətinləşdirir və sürücüdə narahatlıq yaradır. Vibrasiya artdıqca digər mexaniki hissələrə də ziyan dəyə bilər. Vallarda yaranan boşluq və aşınma bu əlamətlərin əsas səbəbidir. Ona görə də belə problemlər müşahidə olunanda vaxtında ustaya müraciət edilməlidir.

Sürüş zamanı qeyri-sabitlik

Qeyri-sabitlik avtomobilin idarə olunmasını çətinləşdirən vacib bir göstəricidir. Əgər vallar düzgün işləmirsə, təkərlərə ötürülən güc bərabər paylanmır. Bu isə döngələrdə sürüşmə və balanssız hərəkət yaradır. Qeyri-sabitlik həmçinin avtomobilin yol tutumunu zəiflədir. Valların sıradan çıxması nəticəsində avtomobilin sürüş təhlükəsizliyi azalır. Belə hallarda diferensial və ötürücü valların yoxlanması mütləqdir.

Aşınma və boşluq yaranması

Valların uzun müddətli istifadəsi nəticəsində aşınma və boşluq meydana çıxır. Bu, həm mexaniki gücün azalmasına, həm də avtomobilin performansında zəifləməyə səbəb olur. Kardon və eksantrik vallar bu nasazlığa daha çox məruz qalır. Boşluq artdıqca sürüş zamanı əlavə səs və titrəyiş yaranır. Aşınma vaxtında aradan qaldırılmazsa, daha böyük nasazlıqlara yol aça bilər. Buna görə də vallarda boşluq aşkar ediləndə dərhal dəyişdirilməlidir.

Yanacaq sərfiyyatında artım

Valların vəziyyəti avtomobildəki yanacaq sərfiyyatına birbaşa təsir edir. Əgər vallar gücü düzgün ötürmürsə, mühərrik daha çox enerji sərf edir. Bu isə yanacaq sərfiyyatının artmasına gətirib çıxarır. Nasaz vallarla sürüş həmçinin mühərrikin yüklənməsinə səbəb olur. Yanacaq sərfiyyatında qəfil artım müşahidə olunursa, bu, vallarda problem olduğunun əlaməti ola bilər. Belə hallarda valları yoxlatmaq və texniki servisə müraciət etmək vacibdir.

Vallarda nasazlıq yaradan əsas səbəblər

Avtomobilin valları uzun müddət istifadə edildikdə müxtəlif səbəblərdən sıradan çıxa bilər. Bu problemlər həm mexaniki aşınmadan, həm də düzgün qulluq edilməməsindən qaynaqlanır. Valların nasazlığı avtomobilin ümumi işləmə qabiliyyətinə və təhlükəsizliyinə ciddi təsir göstərir. Aşağıda vallarda nasazlıq yaradan əsas səbəblərə nəzər salaq.

Yağlanma çatışmazlığı

Valların sıradan çıxmasının ən çox rast gəlinən səbəblərindən biri yağlanma çatışmazlığıdır. Valların sürtünməyə məruz qalması onların tez aşınmasına gətirib çıxarır. Yağsız işləyən val qısa müddətdə mexaniki zədələr alır. Bu hal həmçinin sürüş zamanı əlavə səs və titrəyiş yaradır. Müntəzəm olaraq yağlanma sistemi yoxlanılmalıdır.

Aşırı yüklənmə və zərbələr

Vallarda aşırı yüklənmə və zərbələr ciddi deformasiyaya səbəb ola bilər. Avtomobilin icazə veriləndən artıq yüklənməsi bu detalların zədələnmə riskini artırır. Kəskin zərbələr, qəza və ya çətin yol şəraiti də valın bükülməsinə və sıradan çıxmasına yol aça bilər. Bu, avtomobilin güc ötürmə sisteminə də zərər verir. Valları qorumaq üçün yük həddinə riayət etmək vacibdir. Zərbədən sonra texniki baxış aparmaq mütləqdir.

Uzunmüddətli istifadə

Uzunmüddətli istifadə vallarda mexaniki yorğunluq və performans itkisi yaradır. İllərlə istifadə edilən hissələrdə qaçılmaz olaraq boşluqlar və çatlar meydana çıxır. Bu isə həm yanacaq sərfiyyatına, həm də avtomobilin gücünə mənfi təsir göstərir. Uzun müddət dəyişdirilməyən vallar qəfil sıradan çıxa bilər. Texniki baxış zamanı köhnəlmiş hissələrin əvəz olunması vacibdir. Düzgün qulluq uzunömürlülüyü təmin edir.

Keyfiyyətli val necə seçilməlidir?

Avtomobil üçün val seçimi zamanı diqqətli olmaq həm təhlükəsizlik, həm də uzunömürlülük baxımından vacibdir. Düzgün seçilmiş val mühərrikin və ötürücü sistemlərin problemsiz işləməsini təmin edir. Aşağıda val seçərkən nəzərə alınmalı əsas meyarlara baxaq.

Avtomobil modelinə uyğunluq

Val seçimində ən vacib şərtlərdən biri avtomobil modelinə uyğunluqdur. Hər bir model üçün nəzərdə tutulmuş val ölçüləri və texniki xüsusiyyətləri fərqli ola bilər. Uyğun olmayan val istifadə edilərsə, mühərrikdə və ötürücü sistemlərdə problemlər yarana bilər. Bu isə həm təhlükəsizliyi, həm də avtomobilin performansını zəiflədir. Satın almadan əvvəl avtomobilin texniki göstəricilərinə uyğunluq yoxlanılmalıdır. Beləliklə, val uzun müddət problemsiz işləyəcək.

Orijinal və sertifikatlı məhsullar

Val seçimində orijinal və sertifikatlı məhsullar etibarlılığı təmin edən ən vacib amillərdəndir. Belə məhsullar keyfiyyət standartlarına uyğun istehsal olunur. Sertifikatlı val həm davamlı, həm də təhlükəsiz olur. Saxta və keyfiyyətsiz hissələr isə qısa müddətdə sıradan çıxa bilər. Orijinal məhsullar daha uzunömürlü və etibarlı nəticə verir. Buna görə val seçərkən istehsalçı sertifikatı mütləq nəzərə alınmalıdır.

Brend və istehsalçı seçimi

Valın keyfiyyətinə təsir edən faktorlardan biri brend və istehsalçı seçimidir. Tanınmış markalar müştərilərə zəmanətli və etibarlı məhsullar təqdim edir. Məşhur istehsalçılar uzun illər sınaqdan keçmiş texnologiyalardan istifadə edirlər. Bu səbəbdən brend məhsullar daha uzunömürlü olur. Adı tanınmayan istehsalçılardan alınan məhsullar riskli ola bilər. Val seçərkən tanınmış istehsalçıları üstün tutmaq məsləhətdir.

Qiymət və keyfiyyət balansı

Val alarkən nəzərə alınmalı mühüm amillərdən biri qiymət və keyfiyyət balansıdır. Həddindən artıq ucuz məhsullar çox vaxt keyfiyyətsiz olur və tez sıradan çıxır. Yüksək qiymət də həmişə daha yaxşı keyfiyyət demək deyil. Əsas məqsəd uzunömürlü və etibarlı məhsulu münasib qiymətə əldə etməkdir. Qiymət müqayisəsi aparmaq və zəmanətli məhsul seçmək ən doğru yanaşmadır. Beləliklə, həm büdcəyə uyğun, həm də keyfiyyətli val əldə etmək mümkündür.

Vallara düzgün qulluq və uzunömürlülük üçün məsləhətlər

Avtomobilin valları düzgün qulluq edildikdə uzun müddət problemsiz işləyə bilər. Qulluq və texniki baxım bu detalların həm təhlükəsizliyini, həm də performansını artırır. Hər bir sürücü sadə qaydalara əməl etməklə valların ömrünü xeyli uzada bilər. Aşağıda uzunömürlülük üçün əsas məsləhətlərə nəzər salaq.

Mütəmadi texniki baxış

Vallarda yaranacaq problemlərin qarşısını almağın ən təsirli yolu mütəmadi texniki baxışdır. Servis zamanı aşınma, boşluq və yağlanma vəziyyəti yoxlanılır. Bu, nasazlıqların erkən mərhələdə aşkarlanmasına imkan yaradır. Texniki baxış həmçinin avtomobilin ümumi təhlükəsizliyini də artırır. Baxımsız vallar qəfil sıradan çıxaraq sürücünü yolda çətin vəziyyətə sala bilər.

Orijinal yağ və ehtiyat hissələrindən istifadə

Valların uzunömürlülüyünü təmin edən əsas amillərdən biri orijinal yağ və ehtiyat hissələridir. Keyfiyyətsiz yağ sürtünməni artıraraq aşınmaya səbəb olur. Orijinal məhsullar isə detalların düzgün işləməsinə şərait yaradır. Bu həm mühərrikin, həm də ötürücü sistemlərin qorunmasına kömək edir. Saxta ehtiyat hissələri tez sıradan çıxdığı üçün əlavə xərclər yaradır. Buna görə də orijinal yağ və hissələrdən istifadə mütləqdir.

Peşəkar ustaya müraciət

Vallarda yaranan problemlərin düzgün həlli üçün peşəkar ustaya müraciət vacibdir. Təcrübəsiz müdaxilələr əlavə zədələrə səbəb ola bilər. Usta həm də ehtiyat hissələrinin keyfiyyətini qiymətləndirərək düzgün seçim etməyə kömək edir. Peşəkar servis işləri valların ömrünü uzadır və avtomobilin təhlükəsizliyini artırır. Təcrübəli ustalar nasazlıqları dəqiq diaqnostika edə bilir. Bu səbəbdən texniki xidmət hər zaman peşəkar mütəxəssislərə həvalə olunmalıdır.